Scheidingsconflicten in coronatijden
Moet de verblijfsregeling na echtscheiding tijdens deze corona crisis tijdelijk worden opgeschort, of net niet? Een moeilijke kwestie waarover zelfs experten het niet eens zijn.
Wat zegt de wet?
In mijn bemiddelingspraktijk kreeg ik de afgelopen dagen een aantal vragen van ongeruste gescheiden ouders. Sommige vragen zich af of ze hun kind wel naar hun ex kunnen laten gaan. Het kind zal daar immers door oma en opa opgevangen worden en die zijn nu net een risicogroep. Of hun kind zal in het nieuw samengesteld gezin van de ex weer extra contacten hebben en dat houdt toch een gezondheidsrisico in…
Vaak stellen ouders die vragen uit terechte angst en ongerustheid, maar soms speelt er meer mee en wordt corona als voorwendsel gebruikt om de ex een hak te zetten. Hoe dan ook, ik vermoed dat hoe langer de quarantaine aanhoudt, hoe meer discussies – en zelfs conflicten – we mogen verwachten omtrent de omgangsregeling van kinderen.
Wat zegt de wet? Artikel 432 van het strafwetboek is duidelijk: wie de omgangsregeling niet respecteert en de kinderen niet afgeeft, riskeert een straf van acht dagen tot één jaar en een boete van 200 tot 8000 euro. Een uitzondering op deze regel is mogelijk wanneer er sprake is van een actueel en dreigend gevaar voor het kind. Maar het is uiteraard niet aan één ouder om dit eenzijdig te beslissen.
Wat zeggen experten?
In De Morgen van 21/03/2020 laat Myrte De Decker twee experten aan het woord.
Maatwerk en flexibiliteit
Gezinssocioloog en bemiddelaar Monique Van Eyken vindt dat co-ouderschap altijd flexibel moet zijn. In onzekere Corona tijden moet het dus mogelijk zijn om de verblijfsregeling na echtscheiding tijdelijk te wijzigen.
Ouders zijn in de war, volgens Van Eyken. De overheid vraagt om contacten te beperken tot gezinsleden onder hetzelfde dak, maar laat kinderen in co-ouderschap wel heen en weer verhuizen. “Sommige ouders vragen zich in volle coronacrisis daarom af of de kinderen niet beter bij één ouder kunnen blijven. De wissel van het kind druist gevoelsmatig in tegen wat de overheid van ons vraagt: binnenblijven en zo weinig mogelijk contact hebben met anderen. Co-ouders hebben twijfels bij de contacten die kinderen in het nieuw-samengestelde gezin van de andere ouder kunnen hebben.”
Het zijn nu uitzonderlijke omstandigheden en dat vraagt maatwerk en flexibiliteit, vindt Van Eyken. Het moet dus bespreekbaar zijn om de verblijfsregeling tijdelijk te wijzigen. Dat is uiteraard niet makkelijk of evident in een scheidingscontext. Maar het welzijn van de kinderen (en de bevolking) primeert. Bovendien verblijven kinderen, aldus Van Eyken, op angstige momenten liefst daar waar ze zich het best voelen. Kinderen zullen dat zelf niet altijd durven zeggen uit loyaliteit naar elke ouder. Maar ouders kunnen proberen om daar oog voor te hebben en hun eigen gevoelens aan de kant schuiven in het belang van het kind.
“En het is zeker niet zo dat kinderen hun ouder zullen vergeten als ze die niet in levenden lijve zien. Bouw vaste telefoon- of FaceTime-momenten in of maak samen een tekening om op te sturen. Zorg dat het contact blijft. Niet alleen met de andere ouder, maar ook met eventuele plusbroers of halfzussen.”, raadt de sociologe aan. Ze ziet bovendien nog een positief aspect in de opschorting. Co-ouders kunnen elkaar uit de nood helpen. “Als de ex-partner ziek in quarantaine zit, is het logisch dat het kind daar beter niet komt. Werkt iemand in de zorg- of veiligheidssector met drukke dagen, dan kan de ander bijspringen door het kind langer bij zich te houden.”
Structuur en voorspelbaarheid
Echtscheidingscoach An Brems ziet het enigszins anders. Zij is geen voorstander van de tijdelijke opschorting omdat isolatie tot familiale conflicten kan leiden.
“Het is belangrijk dat kinderen hun beide ouders blijven zien. Structuur en voorspelbaarheid zijn noodzakelijk om van het trauma na een scheiding te herstellen. Zowel voor de kinderen als de ouders heeft het laten doorlopen tijdens de Corona crisis van de verblijfsregeling na echtscheiding dus voordelen. Zelfs al gaat dat in tegen ons aanvoelen in de strijd tegen het coronavirus: wijzelf mogen ons kot niet uit, maar de kinderen moeten dat wel doen. Als dat niet gebeurt, kan een familiecrisis ontstaan.”
“Zelfs al is de band met de ene ouder niet zo goed als met de andere, toch zorgt co-ouderschap ervoor dat het contact na scheiding met beide ouders veilig blijft. Als een omgangsregeling niet gerespecteerd wordt, kan dat oudervervreemding in de hand werken. Een kind weghouden van de andere ouder tijdens de coronacrisis kan voor het kind een bevestiging zijn van de ‘betere’ band met de eerste ouder. Bij zulke contactbreuken kan het snel gaan. Dat moeten we te allen tijde proberen vermijden.”
Natuurlijk zijn er uitzonderingen mogelijk, zegt Brems. Soms is het nodig om snel en accuraat in te grijpen in uitzonderlijke omstandigheden. Zo kan de rechter in een snelprocedure besluiten om de omgangsregeling tijdelijk op te schorten om de omgeving te beschermen. Dat kan, vindt Brems, mits het nodige contact met de andere ouder via telefoon of sms verzekerd is.