Podcast: Kinderen over de scheiding
Laura Kors (41) maakte als kind drie keer een scheiding mee. Haar werd nooit gevraagd wat zij daarvan vond. In een podcast laat ze nu kinderen van gescheiden ouders aan het woord.
In dS De Standaard Magazine van 11/01/2020 verscheen hierover een artikel van Carlijn Vis.
‘OUDERS VRAGEN TE WEINIG DOOR BIJ EEN SCHEIDING’
Roderick (17) zat vijf jaar geleden met zijn tweelingzus op de bank toen zijn ouders vertelden dat ze gingen scheiden. ‘Ze hadden gebak gehaald, alsof er wat te vieren was. Ik kreeg geen hap door mijn keel.’
Het is een van de pijnlijke anekdotes uit de zesdelige podcastserie Papa en mama zijn gescheiden die vorige maand uitkwam. De maker is Laura Kors (41), verslaggever bij het Nederlandse actualiteitenprogramma Radio EenVandaag. Ze is zelf kind van gescheiden ouders en haar is nooit gevraagd wat zij vond van de scheiding en de veranderingen in haar leven, zegt ze. ‘Dat was in de jaren 80, op het platteland, mensen spraken niet over hun gevoelens. Ik dacht dat het nu anders zou zijn, dat er meer werd gepraat. Maar toen ik deze kinderen sprak, merkte ik: er is niets veranderd.’
Kors’ moeder is drie keer gescheiden. ‘En drie keer is me dat niet echt verteld.’ De eerste keer was toen haar ouders uit elkaar gingen, zij was vijf jaar. Er is, zegt ze, geen duidelijk moment geweest waarop haar ouders het de kinderen vertelden. Kors herinnert zich vooral hoe hard ze huilde toen haar vader haar, na het eerste weekend bij hem, terugbracht en niet mee naar binnen ging maar haar op de stoep aan haar moeder overhandigde. De tweede keer was ze twaalf. Ze hoorde een ruzie tussen haar moeder en haar stiefvader, en kwam er op die manier achter dat ze gingen scheiden. De derde keer was ze negentien en net uit huis. Toen ze een weekend thuis was, woonde haar moeders derde man daar ineens niet meer.
NIET WILLEN WROETEN
‘Als het over scheiden gaat, hoor je vooral de verhalen van ouders, jongvolwassenen die terugblikken, scheidingsadvocaten en bemiddelaars. Ik wilde kinderen aan het woord laten die thuis wonen, omdat zij elke dag te maken hebben met de gevolgen van de scheiding.’
Veel vragen die ze in de podcast stelt, komen uit haar eigen ervaring. Probeerde je ruzies tussen je ouders weleens te stoppen? Wilde je de nieuwe liefde van je moeder ontmoeten? Kun jij je voorstellen dat je ouders ooit verliefd op elkaar waren en jou hebben gemaakt?
‘Mijn ouders zijn zó anders, ik zie de match niet meer’, zegt ze. ‘Dat ze ons drieën hebben gemaakt, is een rare gedachte voor mij.’ Haar moeder omschrijft ze als huiselijk, met de kat op schoot, gelukkig met het leven in een dorp met familie en kennissen dichtbij. Haar vader is het type wereldreiziger; avontuurlijk, hij zou het liefst op de grote vaart zitten. Zij een familiemens, hij een einzelgänger.
Haar moeder trouwde na de scheiding snel opnieuw. Haar vader zag ze een paar keer per jaar. ‘Dat contact heb ik gemist. Mijn vader koos ervoor om naar de achtergrond te gaan. Toen ik hem jaren later vroeg waarom, zei hij dat wij een nieuw gezin vormden en dat hij daar niet in wilde wroeten.’ Ze twijfelt of dat de echte reden was. ‘Ik denk dat hij vrijheid wilde. Hij was op zijn achttiende al vader geworden, hij wilde misschien ook eens zijn eigen leven leiden. Ergens snap ik dat wel. Toch zou ik de hunkering en de liefde die ik nu voor mijn eigen dochter voel nooit kunnen uitschakelen.’ Kors is getrouwd en heeft een dochter van acht jaar.
VERANTWOORDELIJK VOOR DE SFEER
De drie scheidingen hebben haar gevormd, zegt ze. ‘Ik heb moeite met ruziemaken. Ik drijf het nooit op de spits, daar krijg ik buikpijn van. En ik ben een pessimist. Als ik een functioneringsgesprek heb, denk ik dat ik word ontslagen. Ook al heb ik nog nooit een slechte beoordeling gehad. Als we aan de late kant op het vliegveld komen, weet ik zeker dat we de vlucht gaan missen.’
Wat bij het maken van de serie de meeste indruk op haar maakte, is de loyaliteit van kinderen tegenover beide ouders. Als ze iets slechts over de één zeiden, dan ook over de ander. ‘Ze zijn heel behoedzaam, en voelen zich verantwoordelijk voor de sfeer in huis.’ Zo vertelt Boaz (15) hoe hij in elk huishouden probeert de beste versie van zichzelf te zijn; even vrolijk bij zijn moeder als bij zijn vader. Als Rox (15) een leuke dag heeft gehad met de nieuwe vriendin van haar vader, zegt ze dat niet tegen haar moeder. En als haar moeder haar ophaalt bij haar vader, verstopt ze de fotolijstjes waar de vriendin op staat. ‘Constant anticiperen. Dat is hard werken’, zegt Kors.
Als kind deed zij dat ook. Haar oudere zus had moeite met de tweede man van haar moeder. ‘Ik ging compenseren. Als mijn zus niet leuk tegen hem deed, dan deed ik extra lief.’ Hij was haar ‘tweede vader’. In het zwembad mocht ze honderd keer van zijn schouders springen. En hij was coach van haar voetbalteam. ‘Maar als het me uitkwam, dacht ik ook weleens: “Je bent mijn vader niet!”’ Ze wil maar zeggen: het is verwarrend allemaal, voor een kind.
Nu ze het perspectief van ouder én kind heeft, kan ze zich voorstellen ‘hoe moeilijk het moet zijn voor ouders om het goed te doen. Als je een nieuwe liefde hebt, bijvoorbeeld. Je houdt zielsveel van je kinderen, maar niets is zo krachtig als verliefdheid. Die emoties en die mensen moet je bij elkaar brengen.’ In de podcast hoor je hoe onhandig ouders dat soms aanpakken. Boaz is bij zijn vader als er ineens een vreemde vrouw voor de deur staat met haar twee dochters. Kors: ‘Er wordt kinderen zelden gevraagd of ze de nieuwe liefde willen ontmoeten, maar er wordt wel verwacht dat ze leuk doen. Boaz werd naar beneden geroepen om, heel geforceerd, een bordspel met ze te spelen.’
SCHULDGEVOEL
Wat kunnen gescheiden ouders beter doen? ‘Ouders vragen te weinig door’, zegt Kors. ‘Na één vraag denken ze: zo, dat onderwerp is getackeld. Neem schuldgevoel. De meeste ouders zeggen wel: “Je hoeft je niet schuldig te voelen, het komt niet door jou.” Maar kinderen hebben daar een gevoel bij.’ Boaz vertelt in de podcast dat hij vaak bij zijn moeder in bed wilde slapen. ‘Papa lag dan op de bank. Misschien heeft dat voor een verwijdering gezorgd.’ Kors: ‘Een jaar lang heeft hij zich schuldig gevoeld en zich afgevraagd of de scheiding door hem kwam. Zijn moeder hoorde dat na de podcast en vond dat heel erg. Ze had geprobeerd het goed te doen en had daarin toch gefaald.’
Waarom vragen ouders niet door? ‘Ouders weten dat ze hun kind met de scheiding iets aandoen wat niet leuk is. Ze denken: als we normaal doen, gaat het normale leven door. Bovendien hebben ze hun eigen pijn, daar kunnen ze de pijn van de kinderen vaak niet bij hebben, té confronterend.’
Had haar moeder moeten vragen: ‘Ik wil trouwen, vinden jullie dat oké?’ ‘Ja, hoe jong we ook waren. Als een kind “nee” zegt, kun je zeggen: dan doen we het nog niet. Als kinderen er nog niet aan toe zijn, ga je het managen, langzaam inmasseren. Bij jonge kinderen is dat misschien makkelijker dan bij pubers. Als je pubers het echt niet willen, dan kun je het toch uitstellen? Moet dat trouwen dan per se?’
De podcast ‘Papa en mama zijn gescheiden’ is te beluisteren via iTunes en Spotify
Bron: NRC
