Vechthuwelijk of vechtscheiding?
‘Moeten we samenblijven voor de kinderen?’ Dat is een dilemma voor heel wat koppels die met hun relatie worstelen. Samenblijven voor de kinderen is nochtans geen goede beslissing als dat betekent dat kinderen opgroeien in een omgeving met veel conflicten of onverschilligheid. Een vechthuwelijk is even schadelijk als een vechtscheiding.
In onderstaand artikel spreekt journaliste Sarah Vankersschaever (DS 10/06/18) met een aantal onderzoekers en therapeuten over dit dilemma.
Samenblijven voor de kinderen?
Het besef dat een kind voor altijd is, weerhoudt veel ouders nog altijd van overhaaste beslissingen op momenten dat ze als koppel worstelen met hun relatie. ‘Kinderen hebben een sterk beschermend effect’, zegt Inge Pasteels, onderzoekscoördinator (PXL Hogeschool Hasselt en UAntwerpen). ‘Los van inkomen of huisvesting vormen ze een belangrijke drempel voor koppels om uit elkaar te gaan.’
Het onderzoek van Dimitri Mortelmans en Layla Van den Berg (UAntwerpen) leverde deze week het negatief van die vaststelling: mensen die in de eerste vier jaar van hun relatie geen kinderen krijgen, scheiden vaker (DS 5 juni). Meer dus nog dan de huwelijksgelofte of de verklaring van wettelijke samenwoning maakt dat kinderen tot het cement van een relatie.
Maar een duidelijke situatie (‘er zijn kinderen’) betekent niet noodzakelijk een eenduidig gevoel (‘we moeten samenblijven’). ‘Het morele order “we moeten samenblijven voor de kinderen” is niet meer van deze tijd’, zegt Lieven Migerode, psycholoog en relatietherapeut. ‘Want “moeten” is gemakkelijk: als je doet wat moet, hoef je niet zelf te beslissen. Terwijl beslissingen nemen zelden eenvoudig is. Al helemaal niet als het gaat over de vraag of je blijft of scheidt.’
Onverschilligheid
‘Het zit sterk in de hoofden van mensen verankerd dat het beter is voor de kinderen om bij elkaar te blijven’, zegt Inge Pasteels. ‘Maar dat klopt niet. Een scheiding betekent voor kinderen een periode met veel veranderingen waar ze veelal tegen opzien, maar zolang er geen conflict is, vinden ze na ongeveer twee jaar opnieuw een evenwicht.’
Alle therapeuten en onderzoekers zijn het erover eens: niet de scheiding zelf, maar de mate van conflict in de omgeving en tussen de ouders bepaalt hoeveel schade kinderen ondervinden. ‘Een vechthuwelijk is even schadelijk als een vechtscheiding’, aldus Pasteels. ‘En denk bij conflict niet alleen aan roepen en ruziemaken, maar ook aan koude onverschilligheid tussen de ouders. Vandaag is een op de tien scheidingen een vechtscheiding, waarbij het conflict tot lang na de breuk aansleept.’
Net die koppels ziet de psychotherapeute Vanessa Maes in Alianza, haar centrum voor ouders en kinderen in echtscheidingssituaties. ‘Scheidende ouders ervaren veel druk’, zegt Maes. ‘Je moet samenblijven voor de kinderen, je moet zonder ruzie uit elkaar, je moet nog samen naar het oudercontact … Soms lukt dat niet. We zien hier veel gekwetste mensen die doodmoe zijn. Een scheiding is altijd moeilijk voor iedereen, dus als het gebeurt, dan hoop je dat mensen hulp zoeken en ondersteund worden.’ Zodat ze ‘Blijven staan ondanks de storm’, zoals het boek heet dat Maes schreef op basis van haar jarenlange ervaring.
Spijt
Of je als koppel uiteindelijk de juiste keuze maakt, wordt vaak pas achteraf duidelijk. ‘Van de mannen en vrouwen die tussen de een en tien jaar gescheiden zijn, geeft een op de tien aan spijt te hebben van de scheiding’, zegt Inge Pasteels. ‘De terugblik op de scheiding hangt af van de nieuwe situatie: in een nieuw samengesteld gezin ligt de tevredenheid hoger (8.5/10) dan in een eenoudergezin (7.5/10), al bereiken die niet de tevredenheid van een intact gezin (9.2/10).’
8.5/10 en 9.2/10: het verschil tussen ‘intact’ en ‘nieuw samengesteld’ bedraagt 0.7. Wat is die 0.7? ‘Veel ouders ervaren een scheiding nog altijd als een falen’, zegt Lieven Migerode. ‘Nochtans falen ze veelal niet als vader of als moeder, ze falen tegenover de norm die ze zichzelf hebben gesteld, namelijk de droom die aan de basis lag om aan de kinderen te beginnen: een nest bouwen, een gezin stichten. Dit is geen pleidooi om te scheiden, maar als je aanvaardt dat de blokjes na een scheiding moeilijker in elkaar passen, maar dus wel nog altijd kunnen passen, dan ligt daar de kans om een prachtig nieuw gezin te vormen. Dat wens je alle betrokkenen toe.’
Conclusie: Ouders die moeite ervaren om als koppel een warme, liefdevolle relatie te hebben, investeren beter te vroeg dan te laat in relatieondersteuning. Samenblijven voor de kinderen is geen goede beslissing als dat betekent dat ze opgroeien in een omgeving met veel conflict of onverschilligheid. Beslis je om te scheiden, dan teken je voor een lastige periode met veel veranderingen, maar als alle betrokkenen bereid zijn om rond de tafel te zitten, kan dat de kiem in zich dragen van iets nieuws en iets moois. Evengoed ervaart een op de tien mensen spijt na een scheiding.