Co-ouderschap bij scheiding: is de moeder per definitie een betere opvoeder? Sommige familierechters denken nog steeds van wel.
Uit een onderzoek van vonnissen van de familierechtbanken, uitgevoerd door Filiatio*, blijkt dat 40 procent van de vaders het co-ouderschap wordt geweigerd. Zijn rechters wel mee geëvolueerd met de samenleving? Michel Vandersmissen belicht in Knack (23/01/19) het probleem. Hieronder een beknopte weergave.
Wat zegt de wet
Volgens de echtscheidingswet van 2006 moet de rechter co-ouderschap als eerste mogelijke verblijfsregeling overwegen. Dat houdt in dat de kinderen (ongeveer) de helft van de tijd verblijven bij een van beide ouders. In de wet staat dus dat de rechter dit moet ‘overwegen’ en niet dat co-ouderschap verplicht is.
Wat zeggen de cijfers
In België is er geen databank waar verblijfsregelingen na een scheiding worden geregistreerd. Volgens prof. Mortelmans (UAntwerpen) weten we dus niet of vaders al dan niet voldoende recht krijgen op co-ouderschap. Mortelmans wil het onderzoek van Filliatio graag voortzetten. Daaruit bleek dat aan 40 procent van de vaders het co-ouderschap werd geweigerd. Kanttekening: het onderzoek ging over de echtscheidingen die door de familierechtbanken werden beslecht, dus eigenlijk de vechtscheidingen. Het cijfer zegt bijgevolg niets over de scheidingen die met onderlinge toestemming (EOT) gebeuren. Daar wordt het hoederecht meestal wel min of meer gelijkmatig verdeeld.
Wat beslist de rechter
De toekenning van het co-ouderschap is een bijna willekeurige beslissing van een individuele rechter. De relatie van een gescheiden vader met zijn kind hangt dus gewoon af van welke rechter je treft (en hoe haar/zijn humeur is?) op die dag. Het kan perfect zijn dat een rechter in Dendermonde helemaal anders oordeelt dan een rechter in Leuven.
Uit het onderzoek blijkt ook dat hoe jonger het kind is, hoe minder vaak co-ouderschap aan vaders wordt toegekend. Voor veel familierechters is een moeder blijkbaar (nog altijd) een betere opvoeder dan een vader. Sommige rechters zijn duidelijk niet mee geëvolueerd met onze samenleving.
Pretparkouders
De meeste vaders willen na een echtscheiding wel nog een belangrijke rol spelen in de opvoeding van hun kinderen. Toch kiezen familierechters nog te vaak en te snel voor de klassieke weekendregeling: vaders zien hun kind om de week in het weekend. Op die manier raak je als vader niet echt betrokken bij de opvoeding. Je wil van dat weekend telkens iets speciaals maken (bezoek aan Plopsaland, dierentuin…) maar mist het echte samenleven met je kind (school, vriendjes…).
Belang van het kind
Is co-ouderschap wel in het belang van het (jonge) kind? Volgens prof. Mortelmans blijkt uit een recente reviewstudie dat de overgrote meerderheid van de studies besluit dat co-ouderschap positieve effecten heeft op kinderen. Maar wat nog belangrijker is dat kinderen na een scheiding vooral flexibele ouders nodig hebben, die kunnen en willen denken in het belang van hun kinderen. Mortelmans pleit dan ook voor het verplicht opstellen van een ouderschapsplan na een scheiding. Een wetsvoorstel daarover ligt klaar in het parlement.
Bemiddeling
Een ouderschapsplan is een plan waarin alle niet-juridische aspecten met betrekking tot de zorg en opvoeding van de kinderen wordt afgesproken. Het is een instrument om na te denken hoe ouders na de scheiding het ouderschap samen vorm kunnen geven. Als bemiddelaar begeleid ik ouders onder meer in het maken van een ouderschapsplan op maat van hun kinderen. Meer hierover in Ouderschapsplan verplicht bij scheiding? Ik beklemtoon ook het belang van een dynamisch plan, een ‘meegroeiplan’ (lees ook: Ouderschaps plan wijzigen, kan dat?) waarbij het ouderschapsplan ‘meegroeit’ of verandert naargelang de leeftijd, de wensen en behoeften van de kinderen.
*Filliatio is een vereniging die de belangen van gescheiden ouders verdedigt. De vereniging analyseerde duizenden vonnissen waarin de vader om co-ouderschap vroeg. Ze werkten hiervoor samen met de Brusselse Liga Voor Geestelijke Gezondheidszorg. De Liga kreeg toestemming van minister Geens om die vonnissen op te vragen bij de familierechtbanken.
Bron: Co-ouderschap voor vaders: ’De moeder is toch per definitie niet een betere opvoeder?’ (Knack 23/01/19)